Leerlingendaling in het vo
Vrijwel alle vo-scholen hebben of krijgen te maken met dalende leerlingenaantallen. Het aantal vo-leerlingen daalt in 15 jaar tijd van 1 miljoen in 2016 naar ongeveer 880.000 in 2031.
Oplossingen voor leerlingendaling
Bij het vinden van oplossingen voor leerlingendaling en het samenwerken in de regio, kunnen besturen gebruikmaken van een divers ondersteuningsaanbod van de VO-raad en andere organisaties.
Leerlingenprognoses en andere data
- Het kennisdocument stichtingsnormen en opheffingsnormen in het vo
- De leerlingenprognoses van DUO, de leerlingenprognoses en het scenariomodel-VO van Voion en het rapport 'Prognose aantal leerlingen' in het ManagementVenster van Vensters tonen de voorspelde ontwikkeling van het aantal leerlingen voor specifieke regio’s en vo-instellingen. Ook is er een factsheet beschikbaar waarin het verschil tussen de leerlingenprognoses van DUO en Voion wordt uitgelegd.
- Een tabellenrapport over de basisgeneratiecijfers per gemeente en COROP-regio (1 januari 2021). Ook is er een tabellenrapport over de basisgeneratiecijfers per samenwerkingsverband passend onderwijs po en vo.
- Publicatie Achterhoek VO: leerlingendaling vo in beeld. Deze publicatie brengt de omvang van de leerlingendaling in beeld en geeft inzicht in reisafstanden voor leerlingen.
Verschillende prognosemodellen geven houvast maar leveren ook verschillende uitkomsten op. Met behulp van de factsheet 'Leerlingenprognoses vo' en het combineren van data krijgen scholen meer inzicht in de voor hen belangrijke cijfers. Lees het bericht 'Leerlingendaling: dit moet u weten over prognosecijfers'.
Informatie en handreikingen over maatregelen bij leerlingendaling
- Informatiegids 'Leerlingendaling: over gevolgen en hoe te handelen'. Waarom is er leerlingendaling, wat zijn eventuele gevolgen en welke maatregelen zijn er mogelijk?
- Handreiking 'Leerlingendaling voor toezichthouders'.
- Handreiking voor leerlingen en bestuurders/schoolleiders (samen met LAKS). Informatie over de gevolgen van leerlingendaling en mogelijke maatregelen en tips om hierover het gesprek te voeren.
- Handreiking 'Rol van (G)MR bij fusie'. Van verkennend startmoment tot uiteindelijke fusie.
- De Handreiking 'Samen sterker bij leerlingendaling'. Overzicht van verschillende, vaak gebruikte (organisatorische) vormen van samenwerking tussen scholen en praktijkvoorbeelden.
- Handreiking 'Regionale samenwerking is de moeite waard’. Handreiking over samenwerking op personeelsgebied (Voion).
- De Handreiking 'Samenwerkingsschool'. Handvatten voor het aanpassen van de statuten en de inrichting van de wettelijk voorgeschreven identiteitscommissie, voor de vorming van een samenwerkingsschool.
- Artikel VO-magazine 'Leerlingen uitbesteden? Zo werkt het' Steeds meer schoolbesturen werken samen om in hun regio een dekkend en divers onderwijsaanbod van hoge kwaliteit in stand te houden. Bij het gezamenlijk vormgeven en aanbieden van onderwijs kunnen zij gebruikmaken van de zogenaamde 50%-regel.
- Artikel met juridische informatie over 'Samenwerking met de 50%-regel in het voortgezet onderwijs', van School en Wet met medewerking van de VO-raad.
Informatie over het 'hoe' van regionale samenwerking
- Handreiking 'Regie op samenwerking'. Routekaart voor regionale samenwerking in het kader van leerlingendaling.
- In het katern 'Samen sterker. Regionale samenwerking voor bestuurders vo' vindt u handvatten, kennis en praktijkvoorbeelden rond het realiseren van goede regionale samenwerking. Hoe werk je samen? Hoe combineer je verschillende belangen? Welke rol heb je als bestuurder?
- Het 'Reflectie-instrument bij samenwerking organisaties' helpt schoolbesturen om samen met partners te reflecteren op de samenwerking en afspraken te maken over vervolgstappen. Ook scholen die aan het begin staan van een nieuwe samenwerking kunnen het reflectie-instrument gebruiken.
- Opbrengsten ontwikkelgroepen regionale samenwerking: drie podcasts en 'Tien belangrijke reminders voor regionale samenwerking'
Regelingen en ondersteuning van het ministerie van OCW
- Met behulp van de 50%-regel kunnen leerlingen in het vmbo, havo en vwo maximaal de helft van een totale leergang op een andere school volgen. Het wordt zo makkelijker voor scholen in krimpgebieden om samen te werken; ze kunnen nu bijvoorbeeld profielen of sectoren gezamenlijk aanbieden. Voorwaarde is wel dat ten minste één van de profielen of sectoren in de bovenbouw op de eigen school wordt verzorgd.
- Het kabinet heeft in 2021 - als reactie op de aanbevelingen van de commissie-Dijkgraaf - de subsidieregeling 'Incidentele Middelen Leerlingendaling VO 2020-2025' (IML) beschikbaar gesteld. Het doel van deze regeling is om schoolbesturen in het vo te stimuleren gezamelijk plannen uit te voeren voor een levensvatbaar en kwalitatief goed onderwijsaanbod. Op een kaart is te zien wat verschillende krimpregio’s doen met de verkregen subsidie.
Fleur Veringa
Senior beleidsadviseur regionale samenwerking en publieke verantwoording
fleurveringa@vo-raad.nl