“De nieuwe kerndoelen zijn een kans om ons onderwijs aantrekkelijker voor de leerlingen te maken”

Op het Da Vinci College geloven ze erin dat ontdekkend leren de beste manier is voor leerlingen om zichzelf te ontwikkelen. ‘Wij maken morgen’, zo luidt het motto van de Leidse school die alle leerwegen van het vmbo aanbiedt. Leren doe je niet alleen uit boeken, maar vooral door te doen. De aankondiging dat de kerndoelen geactualiseerd worden, komt voor de school precies op het juiste moment. Het stelt de docenten in staat om hun lesstof weer eens kritisch te bekijken. “De curriculumactualisatie biedt houvast”, zegt Marloes Brouwer, docent Nederlands en kartrekker van de werkgroep curriculumvernieuwing. “In onze sectie waren we al langer ontevreden over de methode. We misten mogelijkheden om te reflecteren en evalueren en zagen het leesplezier en de motivatie onder de leerlingen afnemen. Hoe zetten we onze leerlingen weer aan? En hoe ziet ons vak eruit als alles mag en kan? We zien de actualisatie van de kerndoelen als een kans om ons onderwijs aantrekkelijker te maken en aan te haken op de thema’s van de beroepspraktijk. In het nieuwe curriculum kijken we waar we de methodes kunnen loslaten en praktijkgerichte opdrachten kunnen inbouwen.”

Durven dromen

Marloes wil met haar sectie vooroplopen. Toen SLO in april 2025 de definitieve conceptkerndoelen voor Nederlands publiceerde, is ze gelijk met een werkgroep aan de slag gegaan. “Als we dan toch aan de bak moeten, laten we dan op tijd beginnen en het op ons gemak en goed doen”, zegt ze. “Daardoor bevinden we ons met de sectie Nederlands nu al in de fase dat we de lesplannen en het PTO en PTA kunnen schrijven.” De sectie heeft het voordeel dat ze al vóór de publicatie van de conceptkerndoelen twee belangrijke stappen heeft gezet. “In het sectieoverleg durfden we met elkaar te dromen over hoe ons vak eruit zou zien zonder restricties. Ook hadden we al in kaart gebracht waar we stonden, welke onderdelen van de methode we wilden behouden en wat we misten.”

Die eerste twee stappen zijn voor de werkgroep het begin van de ontwikkeling van een zes-stappenplan* en een methodechecker* om de nieuwe kerndoelen aan te toetsen. “We ontdekten als werkgroep dat de nieuwe kerndoelen voor Nederlands meer geïntegreerd zijn dan voorheen”, vertelt teamleider Maaike de Witte-de Jong. “De sectie Nederlands wil lezen en schrijven centraal stellen en dat past bij de nieuwe kerndoelen. Leerlingen krijgen geen losse grammatica- en spellinglessen meer, maar moeten bijvoorbeeld wel een tekst schrijven met aandacht voor grammatica en spelling.” De werkgroep buigt zich ook over de vraag hoe docenten met lezen en schrijven kunnen aanhaken op de thema’s van de beroepspraktijk. Marloes: “In het nieuwe curriculum kiezen de leerlingen bijvoorbeeld een fictieboek dat bij het thema ‘wie ben ik’ past. En bij het thema ‘life skills’ leren we ze kritisch te lezen en een goede e-mail op te stellen. Ook bedachten we een leeslogboek en een evaluatielogboek, waarin de leerlingen schrijven welke boeken ze hebben gelezen, wat ze ervan vinden en hoe de afgelopen week is gegaan. We vergroten het leesplezier en maken lezen vanaf de brugklas ‘normaal’.”

*Zie onderaan bij tips.

Uitdaging

Voor Nederlands staan de grote lijnen en weten de docenten wat ze met de thema’s willen doen. Marloes: “De taken zijn verdeeld en we ontwikkelen nu opdrachten bij de lesplannen. Onze ervaringen daarmee nemen we mee naar de volgende periode en we delen voorbeelden met andere collega’s.” Daar ligt namelijk nu de uitdaging, want de andere vaksecties zijn recent met de nieuwe kerndoelen aan de slag gegaan. Als kartrekker kijkt Marloes onder meer hoe de werkgroep andere vakdocenten kan begeleiden en hoe zij kunnen leren van de inzichten die de sectie Nederlands nu al in de praktijk opdoet. “Het is spannend om te horen wat ze van het stappenplan en de methodechecker vinden en welke aanpassingen eventueel nodig zijn. We zien al dat het voor een vak als wiskunde lastiger is om de methode los te laten en aan te haken op de thema’s. Vanuit de werkgroep willen we dat ook niet opleggen. Wat we wel aan alle secties meegeven, is dat dit het moment is om kritisch naar de methode en naar de thema’s te kijken.” 

"Zo gebruiken we de actualisatie van de kerndoelen dus ook om ons onderwijs passender te maken."

Kerndoelen én examenprogramma

Dat is volgens Maaike en Marloes veel werk en daar komen voor sommige vakken nog grotere uitdagingen bij. Maaike: “Voor wiskunde worden bijvoorbeeld zowel de nieuwe kerndoelen als het vernieuwde examenprogramma in september 2027 ingevoerd. Daarom zijn we blij dat die sectie dit jaar al begonnen is want zij moeten dus voor de onderbouw én de bovenbouw aan de slag.” Naast uitdagingen, ziet de werkgroep ook een voordeel en dat is dat differentiatie nu de gewenste plek in de lesplannen krijgt. Marloes: “Bij Nederlands maken de leerlingen nu eerst een instaptoets. Daarna volgen ze lezen, werkwoordspelling en schrijven op basis-, kader- of tl-niveau. Zo gebruiken we de actualisatie van de kerndoelen dus ook om ons onderwijs passender te maken. Ons uiteindelijke doel is uitdagend, praktijkgericht en aantrekkelijk onderwijs. Met behulp van de nieuwe kerndoelen zijn we op de goede weg.”

Tips

• Begin nu! De nieuwe kerndoelen worden in fases vanaf augustus 2026 ingevoerd.
• Durf te dromen over mooi onderwijs: wat is goed voor je leerlingen?
• Kijk kritisch naar de methode: het is een middel, geen doel.
• Faciliteer als schoolleider waar dat nodig is: op het Da Vinci College is leesplezier de rode draad en Maaike zorgde er als teamleider voor dat leerlingen op elke afdeling de keuze hebben uit veel nieuwe en actuele leesboeken.
• Blijf up-to-date via de website van SLO.
• Gebruik een stappenplan zoals het Da Vinci College:
  • Durf te dromen
  • Kijk waar je staat, wat je vast wilt houden en wilt loslaten
  • Toets de nieuwe kerndoelen aan de methode
  • Stel een tijdpad vast en leg vast wie wat doet
  • Maak het onderwijsprogramma
  • Ontwikkel door en bedenk wat de volgende stap is
    
• Ontwikkel een tool zoals deze school met de methodechecker deed:
  • Kijk eerst wat je belangrijk vindt: de werkgroep nam de slogan ‘Wij maken morgen’ als uitgangspunt.
  • Koppel daar kernwaarden aan: op het Da Vinci College zijn dat bijvoorbeeld differentiatie, praktijkgericht, creatief en toekomstgericht
  • Check of de lesstof (methode) daarop aansluit.

Het Zwin College ontwikkelt instrument voor havo/vwo: één toets, twee cijfers

Praktijkvoorbeeld

Wiskundeleraar Tycho Neve van het Zwin College in Oostburg maakte voor de brede brugklas havo/vwo een instrument waarmee je automatisch cijfers voor havo- en vwo-leerlingen genereert, op basis van dezelfde…

• 7 april 2025

Het Eijkhagen College ontwerpt bètavak ‘Exact’: “Focus op vaardigheden, niet enkel theoretische kennis!”

Praktijkvoorbeeld

Het Eijkhagen College in Landgraaf ontwikkelde zelf een nieuw vak in de onderbouw: ‘Exact’. Hierin worden de vakken biologie, natuurkunde, scheikunde én techniek gecombineerd. Op die manier hopen ze meer…

• 12 maart 2025