Digitaal Veilig Onderwijs
Binnen het onderwijs is digitalisering niet meer weg te denken. Het biedt prachtige kansen, zoals meer flexibiliteit en maatwerk. Digitalisering betekent ook dat gevoelige informatie en gegevens digitaal worden verwerkt....
Kleine stappen op het IBP-pad: Digitale veiligheid - een uitdaging voor éénpitters
Hanneke Vermunt is directeur-bestuurder van de Comeniusschool in Zeist, een zogenaamde ‘éénpitter’. Dat betekent dat zij verantwoordelijk is voor digitale veiligheid en het werken met het Normenkader IBP. ‘Ik weet waar we staan, maar we zijn er nog lang niet.’
Hanneke Vermunt werkt inmiddels al ruim zeven jaar op de Comeniusschool, een school met 380 leerlingen en veertien groepen. De school gaat heel bewust om met digitalisering van het onderwijs: er wordt gewerkt met Chromebooks voor alle leerlingen vanaf groep 3 en met Google-applicaties. Beide zijn niet leidend in het onderwijs, maar ondersteunend. Op school biedt één leerkracht anderhalve dag in de week ICT-ondersteuning, vooral op operationeel vlak.
Monitor Digitalisering Onderwijs
“Het lijkt misschien alsof we de digitalisering van ons onderwijs prima op orde hebben, maar daar ben ik niet zo zeker van”, vertelt Hanneke. “Daarom hebben we ook meegedaan aan de Monitor Digitalisering Onderwijs. We kunnen nog best wat stappen zetten, ook als het gaat om onze eigen scholing.”
Hanneke hoorde voor het eerst over het Normenkader IBP in een netwerk van éénpitters in de buurt van de school: “Ik probeer goed op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen, maar het normenkader kende ik nog niet. Bijna gelijktijdig vertelde mijn administratiekantoor dat zij een Deep Dive Workshop over dit onderwerp zouden organiseren samen met SIVON, speciaal voor éénpitters. Daar heb ik me meteen voor ingeschreven.”
Deep Dive Workshop
Tijdens de Deep Dive workshop van SIVON in november 2024 (“superhandig, daar waren veel directeuren van éénpitters voor wie ICT ook maar een van de vele dossiers is”) werden onderdelen van het normenkader behandeld door ervaren auditors.
Daar leerde ze pas echt wat het normenkader inhoudt. “Voorheen kende ik het doel niet precies en wist ik niet wat het voor mijn school zou betekenen. Het leek me eigenlijk vooral ongelooflijk veel werk.” De Deep Dive heeft Hanneke bewuster gemaakt van het belang van digitale veiligheid. En van wat ze moet en kan doen: “Ik kreeg daar echt overzicht. Ik weet nu bijvoorbeeld dat we veel dingen die bij het normenkader horen, gewoon al deden. Dat realiseerden we ons alleen niet. En soms wisten we het wel, maar hadden we het niet goed gedocumenteerd of updateten we de documenten niet.”
Maatwerk
Naar aanleiding van de Deep Dive en gesprekken met de Functionaris Gegevensbescherming (FG) van de school heeft Hanneke inmiddels kleine stappen gezet op het pad van digitale veiligheid. “We schakelen nu bewust onze laptops uit als je een werkplek verlaat. Ook schonen we voor de zomervakantie onze bestanden op.”
“Maar we zijn er nog lang niet”, zegt Hanneke. De grote stappen moeten nog worden gezet: “Ik weet nu waar we staan en wat er allemaal nog moet gebeuren wil de school echt digitaal veilig worden. Het belangrijkste is dat het Normenkader IBP in stappen gaat, dat je elkaar door samen te werken kunt helpen én dat het maatwerk is. Je moet steeds goed nadenken of iets voor jouw school van toepassing is. En je moet vooraf goed nadenken over hoe je het gaat aanpakken. Bedenk bijvoorbeeld waar je alle noodzakelijke documenten precies zichtbaar gaat maken.”
Platte organisatie
Het helpt dat er veel informatie en materialen beschikbaar zijn: “SIVON heeft allerlei momenten waarop je je vragen kunt stellen, een soort nazorgsessies. En ook Kennisnet biedt extra hulp bij het normenkader, zoals voorbeelddocumenten en het Groeipad. Helaas zijn die vaak wel groot en veelomvattend. Wij zijn maar een simpele éénpitter.”
In de praktijk komt het werken aan het Normenkader IBP op school voor het grootste deel voor rekening van Hanneke. “We hebben nu eenmaal een hele platte organisatie. Ik ben, wat dit onderdeel betreft, wel jaloers op grote besturen met een hele ICT-afdeling! Ik overleg wel met de leerkracht die anderhalve dag per week aan ICT besteedt, maar de meeste dingen zijn toch beleidsmatig en die horen bij mij. De meeste vooruitgang boek ik als ik me een dag of twee opsluit om gefocust te kunnen werken. Maar die tijd heb ik niet vaak; onze onderwijskwaliteit en mijn medewerkers staan nu eenmaal hoger op mijn prioriteitenlijstje dan het normenkader.”
"Samen kun je beter je weg vinden, ook al moet je het resultaat altijd nog schoolspecifiek maken."
Kansen
In de school werkt Hanneke ondertussen verder aan bewustwording van alle medewerkers. Hanneke: “We herinneren elkaar dat we onze mail opschonen, we hebben posters in de school over datalekken, en ik heb een presentatie over het normenkader aan het team gegeven. Zo draag ik kennis over én ik geef inzicht in waar ik mee bezig ben. Die presentatie geef ik overigens later ook aan het bestuur en aan de MR. Want zij moeten de documenten van het normenkader natuurlijk ook inzien en voor een deel goedkeuren.”
Hanneke ziet ook kansen binnen haar netwerk van éénpitters: “We kunnen veel van elkaar leren, bijvoorbeeld over hoe je dingen vastlegt. Samen kun je beter je weg vinden, ook al moet je het resultaat altijd nog schoolspecifiek maken. En het blijft ingewikkeld. Er zijn veel formats, maar die zijn vaak heel uitgebreid en minder geschikt voor éénpitters. Ik zou graag zien dat het normenkader meer toegespitst wordt op éénpitters.”
Tips
Hanneke heeft enkele tips voor andere éénpitters die aan de slag gaan met het normenkader: “Doe een Deep Dive, want daar leer je echt het geheel overzien. En zoek in je buurt naar andere scholen waarmee je kunt samenwerken. Samen kun je de pijn een beetje verzachten. In je eentje red je het echt niet.”
Naschrift
Begin november 2025 werd bekend dat schoolbesturen tot 2030 de tijd krijgen om te voldoen aan volwassenheidsniveau 3 van het Normenkader IBP. Wel is het zo dat schoolbesturen vanaf 1 januari 2027 moeten weten waar ze staan ten opzichte van het Normenkader IBP door middel van een zelfevaluatie. Ook moet er dan een plan zijn om volwassenheidsniveau 3 op alle normen te bereiken. Hanneke: “Ik realiseer me dat we er mee bezig moeten zijn, maar ik ben ook blij dat de datum is opgeschoven. Dat geeft lucht, tijd en ruimte om het vele werk te verzetten.”
Deep Dive Workshops
Heeft jouw schoolbestuur behoefte aan extra hulp bij het Normenkader IBP? Neem dan deel aan een van de Deep Dive Workshops van SIVON. Krijg handvatten én nazorg om een eigen nulmeting te doen en verder te kunnen met het normenkader. TIP: SIVON ontwikkelt voor kleine schoolbesturen en éénpitters een traject van 5 dagen verdeeld over 15 weken om schoolbesturen praktisch te ondersteunen bij het inrichten van hun Normenkader IBP. Dit traject biedt praktijkvoorbeelden en risico scenario’s, die volledig aansluiten bij het Normenkader IBP. In 2026 starten meerdere trajecten. Houd de website van SIVON in de gaten voor meer informatie, de startdatum en de mogelijkheid om je in te schrijven.
