Kamerbrief: voortgang en implementatie curriculumactualisatie
Staatssecretaris Paul heeft deze week de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van de curriculumactualisatie. De VO-raad is blij met de voortgang die is geboekt, maar ziet een stevige opgave voor het onderwijs om de kerndoelen – en in een latere fase ook de examenprogramma's – te vertalen naar een concreet onderwijsprogramma. Maar het biedt ook mogelijkheden om het onderwijs opnieuw tegen het licht te houden: wat gaat goed, wat kan beter, hoe sluiten we nog beter aan bij de behoeften van leerlingen en de samenleving? Scholen staan daarmee ook voor de vraag hoe zij hun onderwijs verder kunnen ontwikkelen en hoe zij hun organisatie- en personeelsbeleid daar goed op kunnen aansluiten.
Inhoud brief
In de brief worden de volgende onderwerpen aangestipt:
- De nieuwe kerndoelen voor de leergebieden Burgerschap, Digitale Geletterdheid en Nederlandse Gebarentaal zijn opgeleverd en het referentiekader wordt grondig herzien. Dat de kerndoelen voor deze belangrijke leergebieden nu beschikbaar zijn voor de onderwijssector, is een belangrijke mijlpaal;
- De implementatie van de kerndoelen op scholen en de wijze waarop scholen daarbij ondersteund zullen worden;
- De Onderwijsinspectie geeft scholen tot 2031 ruimte en past stimulerend toezicht toe, zodat zij het vernieuwde curriculum geleidelijk kunnen invoeren;
- Een tijdlijn biedt een overzicht van het proces van curriculumherziening en de implementatie daarvan;
- Tenslotte gaat de brief in op de ontwikkeling van een systeem voor periodiek onderhoud van het curriculum, zodat dit ook in de toekomst actueel blijft.
Leerlingen beter voorbereiden op de toekomst
Het huidige curriculum, dat sinds 2006 niet is herzien, is toe aan modernisering om leerlingen beter voor te bereiden op de toekomst. De nieuwe kerndoelen zijn concreter, ontwikkeld vanuit het perspectief van een doorlopende leerlijn en tonen hoe basisvaardigheden meer in samenhang met andere leergebieden tot ontwikkeling kunnen komen. Met het nieuwe curriculum wordt daarnaast beoogd om overladenheid tegen te gaan. Vanaf voorjaar 2025 worden de definitieve nieuwe onderdelen geleidelijk opgeleverd.
Aan de slag met de geactualiseerde kerndoelen
De actualisatie van het curriculum onder leiding van SLO verloopt gefaseerd. De kerndoelen voor Nederlands en rekenen en wiskunde zijn al definitief opgeleverd en verwerkt in een conceptbesluit, met een verwachte inwerkingtreding op 1 augustus 2026. De kerndoelen voor burgerschap, digitale geletterdheid en Nederlandse Gebarentaal (NGT) zijn nu ook definitief door SLO opgeleverd. Deze treden naar verwachting in werking op 1 augustus 2027. Scholen kunnen hiermee al aan de slag, zo schrijft de staatssecretaris. SLO heeft daarvoor enkele handvatten, tools, inspiratievoorbeelden en teamgidsen ontwikkeld.
Conceptkerndoelen overige leergebieden
De conceptkerndoelen voor de overige leergebieden (zoals mens en maatschappij, mens en natuur, kunst en cultuur, bewegen en sport, en moderne vreemde talen) zijn inmiddels beproefd: pilotscholen hebben de kerndoelen getoetst om te beoordelen of deze bruikbaar zijn voor het onderwijs. De definitieve versies worden eind 2025 opgeleverd, eveneens met een beoogde inwerkingtreding per 1 augustus 2027.
Examenprogramma's bovenbouw
Ook de examenprogramma’s voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs worden geactualiseerd. Meer dan de helft van de conceptprogramma’s is door SLO opgeleverd en wordt beproefd op pilotscholen. De Kamer wordt later dit jaar geïnformeerd over de vaststelling en inwerkingtreding van de examenprogramma’s.
Toezicht
Scholen kunnen nu al ervaring opdoen met de vernieuwde kerndoelen, zonder dat de inspectie hierop handhavend toeziet. Aan scholen wordt ruimte gegeven om de nieuwe kerndoelen geleidelijk en doordacht te implementeren: in het toezicht wordt rekening gehouden met deze grote opgave voor het onderwijs. De inspectie stimuleert scholen om al zoveel mogelijk met de nieuwe kerndoelen te werken. Tot 1 augustus 2031 geldt daarom een overgangsrecht, waarbij scholen kunnen kiezen tussen de huidige en nieuwe kerndoelen, waarna alle scholen volledig moeten zijn overgestapt.
Referentiekader taal en rekenen
Uit een evaluatie van enkele jaren geleden bleek dat het referentiekader taal en rekenen, dat de beheersingsdoelen beschrijft, in zijn huidige vorm tekortschiet en aan een grondige herziening toe is. Het kader is in 2009 ontwikkeld om de doorlopende leerlijn tussen po, vo en mbo vast te leggen en scholen handvatten te bieden om het taal- en rekenonderwijs te verbeteren. SLO heeft impactanalyses uitgevoerd om zicht te krijgen op de overeenkomsten en verschillen tussen het referentiekader en de geactualiseerde kerndoelen en examenprogramma’s voor Nederlands en rekenen en wiskunde. De actualisatie van het referentiekader zal naar verwachting in 2026 starten en een jaar duren. Daarna kunnen de referentieniveaus in wet- en regelgeving verankerd worden.
Standpunt VO-raad
De VO-raad vindt het van belang dat er een heldere en eenduidige opdracht komt voor het voortgezet onderwijs. De basisvaardigheden taal en rekenen moeten zijn verankerd in kerndoelen en eindtermen, zodat er niet twee opdrachten naast elkaar blijven staan.
Ondersteuning bij implementatie – verbinding onderbouw en bovenbouw
De implementatie van de nieuwe kerndoelen, oftewel het vertalen naar een concreet onderwijsprogramma, is voor scholen een stevige opgave en vraagt extra inzet en gerichte professionalisering. Maar het biedt ook mogelijkheden om het onderwijs opnieuw tegen het licht te houden: wat gaat goed, wat kan beter, hoe sluiten we nog beter aan bij de behoeften van leerlingen en de samenleving? Scholen staan daarmee ook voor de vraag hoe zij hun onderwijs verder kunnen ontwikkelen en hoe zij hun organisatie- en personeelsbeleid daar goed op kunnen aansluiten.
Standpunt VO-raad
De VO-raad moedigt schoolleiders en bestuurders daarom aan om nu al nader kennis te maken met de geactualiseerde kerndoelen en examenprogramma’s. Om scholen hierbij te ondersteunen wordt de komende periode door zowel OCW als door verschillende partijen in het onderwijsveld ingezet op het bieden van gerichte ondersteuning en professionaliseringsactiviteiten. Ook de VO-raad geeft hoge prioriteit aan het versterken van het onderwijs en wil scholen ondersteunen om hun ambities waar te maken. We ontwikkelen daarvoor in samenspraak met onder andere schoolleiders en bestuurders een ondersteuningsaanbod dat aansluit bij de behoefte binnen het onderwijs. Uitdrukkelijk houden we daarbij oog voor de samenhang tussen onderbouw en bovenbouw.
De ondersteuning voor de implementatie van de nieuwe kerndoelen is gericht op het gehele voortgezet onderwijs, inclusief het praktijkonderwijs. In een advies van SLO wordt benadrukt dat het Praktijkonderwijsbij de implementatie van de nieuwe kerndoelen aanvullendstructureel maatwerk en specifieke ondersteuning nodig heeft. Hoe die aanvullende ondersteuning eruit moet zien wordt de komende periode in overleg nader uitgewerkt.
Leermiddelen
De staatssecretaris onderscheidt vijf pijlers voor ondersteuning aan scholen. Eén daarvan betreft leermiddelen. Leermiddelenmakers zijn bezig hun leermiddelen aan te passen aan de nieuwe kerndoelen. Voor de zomer stuurde de VO-raad gezamenlijk met een brede coalitie van onderwijsorganisaties een brief aan leermiddelenmakers. In de brief werd als vervolg op het Manifest ‘Meer grip op leermiddelen’ opnieuw de oproep gedaan om werk te maken van een kwaliteitsverbetering van leermiddelen en inzicht te geven in welke kwaliteitskeuzes worden gemaakt. Met het oog op de implementatie van de nieuwe kerndoelen hebben veel scholen snel leermiddelen nodig die aansluiten bij de kerndoelen en ook een goede kwaliteit hebben. Een hulpmiddel voor scholen bij het maken van doordachte keuzes voor leermiddelen is het onlangs gelanceerde Kwaliteitskader Leermiddelen Nederlands. Dit kader sluit aan bij de nieuwe kerndoelen Nederlands en biedt een gestructureerde aanpak en is behulpzaam bij het beoordelen van de kwaliteit en geschiktheid van leermiddelen.
Onderwijsorganisaties vragen leermiddelenmakers om actie en gesprek
Afgelopen week stuurde de VO-raad gezamenlijk met een brede coalitie van onderwijsorganisaties een brief aan leermiddelenmakers. In de brief werd als vervolg op het Manifest ‘Meer grip op leermiddelen’ opnieuw…
Kwaliteitskader leermiddelen Nederlands nú beschikbaar
Onder grote belangstelling van ruim 150 online en fysieke deelnemers is op 16 juni het Kwaliteitskader leermiddelen Nederlands gelanceerd. Met dit kader kunnen scholen en educatieve uitgevers de kwaliteit van…
Een systeem voor periodiek curriculumonderhoud
Om het curriculum duurzaam actueel te houden, wordt gewerkt aan een systeem voor periodiek curriculumonderhoud, dat voorspelbaar en beter afgestemd op de onderwijspraktijk moet verlopen. Sinds maart 2025 is een Loket voor curriculumsignalen live, waar signalen over het curriculum centraal worden verzameld en gewogen. Daarnaast werkt SLO aan een onderhoudskalender die inzichtelijk maakt welk leergebied wanneer aan de beurt is voor actualisatie, en zo helderheid en voorspelbaarheid biedt.