Onderwijs aan nieuwkomers
Scholen hebben de verantwoordelijkheid om alle nieuwkomersleerlingen goed en toegankelijk onderwijs te bieden, eerst via een internationale schakelklas (ISK) en daarna in het reguliere vo. Uitgangspunt hierbij is dat nieuwkomers – ondanks dat ze de Nederlandse taal nog aan het leren zijn – de kans krijgen zich maximaal te ontwikkelen en kunnen doorstromen naar een bij hen passende onderwijsrichting. De VO-raad faciliteert scholen bij het vervullen van deze opdracht. Op deze pagina bundelen we actuele informatie en ondersteuning voor scholen rond dit thema.
Zorgen rond ISK-onderwijs
De afgelopen jaren is sprake van een verhoogde instroom van nieuwkomersleerlingen in het onderwijs, onder meer vanwege de oorlog in Oekraïne en de komst van relatief veel alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s). Daarnaast hebben veel ISK’s te maken met een tekort aan (NT2)-docenten. Op sommige ISK's is daarom soms sprake van een wachtlijst.
Daarnaast zien we dat ook leerlingen die wel in een ISK zitten, niet altijd goede ontwikkelkansen hebben, bijvoorbeeld door het genoemde tekort aan (goede) NT2-docenten of aan goede onderwijshuisvesting. Veel van deze leerlingen moeten - door de capaciteitsproblemen in de opvang - ook vaak meerdere keren verhuizen en/of beschikken niet over een goede, rustige leerplek na schooltijd.
De VO-raad heeft grote zorgen over deze ontwikkelingen. Het is essentieel dat alle nieuwkomersleerlingen - die vaak al veel hebben meegemaakt - een goede, stabiele onderwijsplek krijgen waar ze zich vertrouwd voelen en hun talenten verder optimaal kunnen ontwikkelen.
Tijdelijke wet tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen (TNV's)
In oktober 2023 is een wet in werking getreden die zogenoemde tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen mogelijk maakt. In een tijdelijke nieuwkomersvoorziening heeft een schoolbestuur ruimte om af te wijken van bestaande regels over het onderwijspersoneel, de onderwijsinhoud en onderwijstijd. Zo wordt het toegestaan om minder onderwijstijd te bieden, tot wel de helft van reguliere programma. Dit moet bijdragen aan het verkorten en hopelijk wegwerken van de wachtlijsten die er voor nieuwkomersleerlingen zijn voordat ze in een ISK kunnen starten. Uiteraard is het belangrijk dat er zo min mogelijk gebruikt gemaakt dient te worden van de uitzonderingen die TNV’s hebben: alle leerlingen verdienden volwaardig en kwalitatief goed onderwijs.
Zorgen over bekostiging ISK's
De afgelopen jaren uitte de VO-raad meermaals zorgen over de nieuwkomersbekostiging. Vo-scholen kunnen hier gedurende twee jaar aanspraak op maken, maar als startdatum voor dit recht op bekostiging per leerling is niet de eerste schooldag van een leerling leidend, maar als startdatum van de aankomstdatum in Nederland.
Na jarenlange lobby is toegezegd dat de bekostiging vanaf 1 januari 2026 per eerste schooldag in zal gaan. Hier is de VO-raad blij mee. Helaas is hierin niet toegezegd dat alleen de daadwerkelijk genoten onderwijstijd meetelt – zoals een grote wens is - , daar waar nu gaten vallen vanwege de vele verhuizingen.
Sectorrapportage VO: data over nieuwkomersonderwijs
Zie voor data over het aantal nieuwkomersleerlingen en (knelpunten bij) het nieuwkomersonderwijs ook de Sectorrapportage VO 2024.
Ankie Hermans
Senior beleidsadviseur kansengelijkheid, onderwijs aan nieuwkomers, overgang po-vo
ankiehermans@vo-raad.nl