Handboek 'Burgerschapsonderwijs voor het vo' (derde editie - nov 2024)
Burgerschapsonderwijs
De vo-sector wil het burgerschapsonderwijs naar een hoger plan brengen, om zo de burgerschapsvaardigheden van leerlingen in Nederland te versterken. Via het project 'Versterking burgerschap vo' heeft de VO-raad scholen de afgelopen jaren ondersteuning op dit vlak geboden; vanaf 1 juli 2022 wordt deze ondersteuning voortgezet vanuit het Expertisepunt Burgerschap. Daarnaast kondigde het kabinet in mei 2022 structurele jaarlijkse investeringen in onder meer burgerschapsonderwijs aan via het masterplan basisvaardigheden.
Masterplan basisvaardigheden
Vanuit het ‘Masterplan basisvaardigheden’ van het kabinet is en komt ondersteuning beschikbaar voor po- en vo-scholen om een impuls te geven aan onder meer de burgerschapsvaardigheden van leerlingen. Zie voor meer informatie de themapagina 'Basisvaardigheden'.
Expertisepunt burgerschap
Per 1 juli 2022 is het project burgerschap vo van de VO-raad beëindigd. Voor actuele informatie, tips en inspiratie over het vormgeven van burgerschapsonderwijs kunnen scholen voortaan terecht bij het Expertisepunt Burgerschap.
Hieronder licht de VO-raad het belangrijkste ondersteuningsaanbod - vanuit het project 'Burgerschap vo' van de VO-raad en andere partijen - uit. Op termijn zal dit aanbod allemaal een plek krijgen bij het Expertisepunt Burgerschap.
Quickscan & toolbox burgerschap
Aan de hand van de QuickScan Burgerschap kan je als school bepalen waar je staat als het gaat om burgerschap en op welke onderdelen de school zich nog verder kan ontwikkelen. Vervolgens kan je hiermee aan de slag met behulp van de Toolbox Burgerschap. Deze toolbox biedt op de diverse thema's tips, links en informatie om een volgende stap te zetten.
Publicaties & tools
Daarnaast willen we een aantal publicaties en tools uitlichten:
Nieuwe brochure ‘Bruggen bouwen - Het tegengaan van polarisatie onder leerlingen’
Hoe kan je als school polarisatie tussen leerlingen voorkomen en aanpakken? In het licht van de huidige maatschappelijke ontwikkelingen is dit een zeer actuele, maar tegelijkertijd complexe vraag. De VO-raad…
Werken aan de school als gemeenschap: kennis en inspiratie uit onderzoek en praktijk
Wat verstaan we onder de school als gemeenschap, welke potentie biedt dit voor scholen en hoe kan je hier als school concreet aan werken? In opdracht van de VO-raad hebben…
Magazine 'Burgerschap op school' 2025/2026 - Expertisecentrum Burgerschap
Publicatie 'Negen ijkpunten voor goed burgerschapsonderwijs' (2021)
Wat is goed burgerschapsonderwijs? En wat zijn de bouwstenen waarmee we dat kunnen bereiken? Deze publicatie beantwoordt deze vragen op een zeer praktijkgerichte manier. De negen ijkpunten die aan bod...
Nieuw: Magazine 'Aan de slag met brede vorming en burgerschap'
Het programma Voortgezet Leren heeft een nieuw magazine uitgebracht vol actuele praktijkvoorbeelden, praktische instrumenten en kennis uit onderzoek over brede vorming en burgerschapsonderwijs.
Katern 18: Democratie, participatie en identiteit | Over burgerschap (2022)
Dit katern schetst een beeld van burgerschapsonderwijs in de school en de rol die schoolleiders en bestuurders daarbij kunnen spelen.
Magazine 'Burgerschap vanuit eigen identiteit' (2021)
Op 23 juni 2021 heeft de online bijeenkomst ‘Burgerschap in beweging’ plaatsgevonden met medewerking van ISBO, VBS, VERUS, VGS, VOO, VOS/ABB en Stichting School & Veiligheid. Deze publicatie is daar...
Poster: burgerschap in beeld
Gespreksleidraad ‘Moeilijke gesprekken in de klas’ gelanceerd
Voor leraren in het vo is een nieuwe leidraad beschikbaar om in de klas het gesprek aan te gaan over gevoelige onderwerpen. De leidraad is op 4 september gelanceerd door...
Dat smaakt naar meer! Gesprekstool BurgerSmaken beschikbaar als download
De gesprekstool BurgerSmaken is vrij beschikbaar voor po en vo-scholen. Dit instrument, oftewel 'spel' maakt het mogelijk om als school op een effectieve en ontspannen manier met collega's in gesprek...
Tips voor jongerenprojecten: praktische kennis uit de Maatschappelijke Diensttijd
Hoe maak je een succes van een project voor en met jongeren, bijvoorbeeld in het kader van burgerschapsvorming of loopbaanoriëntatie? ZonMw heeft de kennis die vanuit de Maatschappelijke Diensttijd (MDT)...
Scholingsaanbod
Bijeenkomsten & initiatieven
Zie hieronder actuele bijeenkomsten en initiatieven rond burgerschapsonderwijs:
Praktijkvoorbeelden
Daarnaast kan inspiratie worden geput uit goede voorbeelden van hoe andere scholen invulling geven aan burgerschapsonderwijs.
In 2025 is een serie praktijkvoorbeelden gemaakt specifiek rond de vraag hoe scholen kunnen omgaan met polarisatie:
Lees ook de overige voorbeelden rond burgerschapsonderwijs:
Video's
Bekijk ook de informatieve video's over burgerschapsonderwijs.
Relevante websites
Tenslotte hieronder een overzicht van de websites van relevante initiatieven op het vlak van burgerschapsonderwijs:
Website SLO: handreikingen en adviezen voor versterken basisvaardigheden
Nieuw kennisplatform voor scholen rond het thema mensenrechten
Het College voor de Rechten van de Mens heeft het kennisplatform RechtVaardig.nl gelanceerd met informatie en inspiratie over hoe je mensenrechten in het (burgerschaps)onderwijs kunt integreren. Het platform richt zich...
MDT voor het onderwijs: praktijkervaring voor leerlingen bij een maatschappelijke organisatie
Website ProDemos: aanbod voor het vo
