Ambitie vaststellen
In deze fase bepalen jullie als schoolleiding, vaksectie of werkgroep waar jullie op korte en lange termijn naartoe willen, afgestemd op de onderwijsvisie en context van de school. Wat is de stip op de horizon? Waarom streven jullie daarnaar? En waarom is dat nu relevant?
Wat willen jullie bereiken?
Hulpvragen
Bespreek de volgende hulpvragen met collega’s om erachter te komen in hoeverre jullie een gezamenlijk beeld hebben bij deze fase:
- Wat willen jullie aan de huidige situatie veranderen? Waarom?
- Waar willen jullie over vijf jaar precies staan? Waarom?
- Stel, jullie lopen over vijf jaar rond in de school. Wat doen leerlingen, leraren en schoolleiders dan (anders)?
- Wat gebeurt er als jullie de ambitie niet waarmaken? Met andere woorden: waar denken jullie ‘last’ van te krijgen als de situatie blijft zoals deze nu is?
- Wie vindt het binnen de school belangrijk dat de ambitie wordt gerealiseerd? En wie ligt er ’s nachts wakker als de ambitie niet wordt gerealiseerd? Met andere woorden: wie voelt zich eigenaar van de ambitie?
- Wat willen jullie over één jaar precies bereikt hebben? Oftewel: wat is jullie jaardoel?
Tools en instrumenten
In deze fase kunnen jullie de volgende tools inzetten:
- Met het format opdrachtformulering opstellen leg je de basis voor een plan, waarmee de werkgroep aan de slag kan met de gekozen schoolontwikkeling
- Door een visiesessie op jouw school te organiseren, zorg je ervoor dat alle neuzen dezelfde kant op staan. Met het stappenplan visiesessie ontdek je hoe je dit doet
- Door een visiesessie met leerlingen leren jullie wat de visie van leerlingen op onderwijs is
- Doorloop het stappenplan communiceren over schoolontwikkeling en maak duidelijk waarom jullie de ontwikkeling doorvoeren, hoe jullie dit gaan doen en wat daarvoor moet gebeuren
Inspiratie
Laat je inspireren door praktijkvoorbeelden van andere scholen en door inzichten uit onderzoek:
- Praktijkvoorbeeld: Tijd en betrokkenheid vanuit het MT als succesfactoren voor transitie
- Praktijkvoorbeeld: Goed afsluitend schoolexamen heeft een 'strak' PTA
- Praktijkvoorbeeld: Formatief werken, al vijf jaar de focus van onderwijsontwikkeling
- Praktijkvoorbeeld: De ontwikkeling van een formatieve cultuur
- Praktijkvoorbeeld: Hoe betrek je leerlingen bij onderwijsvernieuwing?
- Katern: Sturen vanuit visie – Strategisch Onderwijskundig Leiderschap
- Onderzoek: Innovatie is een leerproces (en daarbij is leiderschap noodzakelijk)
Checklist
Hebben jullie deze fase doorlopen? Bekijk de checklist en ga na of jullie aan alle onderdelen hebben voldaan.
Jullie hebben een ambitie geformuleerd waarin in ieder geval staat:
- Wat jullie op lange termijn (bijvoorbeeld vijf jaar) bereikt willen hebben
- Wat jullie op korte termijn (bijvoorbeeld één jaar) bereikt willen hebben
- Hoe de ambitie aansluit bij de missie, visie en doelen in jullie schoolplan
- Wie eigenaar van de ontwikkeling is
- Hoe jullie ervoor zorgen dat de ambitie bekend is bij en gedeeld wordt door collega’s
Reflectie
Maak tijd voor een korte evaluatie, voordat jullie door gaan naar een volgende fase. Bespreek de volgende vragen:
- Hoe is het formuleren van de ambitie gegaan? Wat ging goed? Wat kan beter?
- Welke leerpunten over het veranderproces en de werkwijze nemen jullie mee naar de volgende fase? Wat willen jullie behouden? Wat willen jullie verbeteren?
- Hebben jullie collega’s voldoende op de hoogte gehouden van de stand van zaken en de vervolgstappen in het ontwikkelproces?
- Zitten jullie nog op de juiste weg of moeten er zaken bijgesteld worden?
- Hebben jullie een plan en planning voor de volgende fase?
Beginsituatie analyseren
Om naar de nieuwe situatie toe kunnen bewegen, moeten jullie weten waar jullie nu staan ten opzichte van de ambitie. Breng in kaart wat jullie beginsituatie is; wat goed gaat…

Schoolcontext vaststellen
Om te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om te weten hoe de context van de school eruit ziet. Hoe zit de organisatie in elkaar? En hoe worden beslissingen bijvoorbeeld genomen?

Strategie bepalen
In deze fase bepalen jullie de ontwikkelstrategie. Kies voor een strategie die aansluit bij de analyse en die past bij jullie ambitie, de (cultuur van de) organisatie en de betrokkenen.

Stappenplan maken
Op basis van de ontwikkelstrategie kunnen jullie het stappenplan maken. In dit plan formuleren jullie de concrete resultaten die jullie willen bereiken, inclusief acties en rollen.

Uitvoeren in de praktijk
Tijdens het ontwikkelproces is het belangrijk om alert te blijven op vorderingen die worden gemaakt en op betrokkenheid binnen de school. Hebben jullie nog hetzelfde doel voor ogen?

Evalueren en vervolgstappen bepalen
Evaluatie en borging zijn belangrijke onderdelen van onderwijsontwikkeling. Evalueer, onderzoek of jullie doel is bereikt en ga na wat de genomen stappen hebben opgeleverd.
