Strategie bepalen
In deze fase bepalen jullie de ontwikkelstrategie. Kies voor een strategie die aansluit bij de analyse en die past bij jullie ambitie, de (cultuur van de) organisatie en de betrokkenen. Kiezen jullie bijvoorbeeld een traject met een strakke planning of een meer organisch traject?
Hoe gaan jullie het aanpakken?
Hulpvragen
Bespreek de volgende hulpvragen met collega’s om erachter te komen in hoeverre jullie een gezamenlijk beeld hebben bij deze fase:
- Kiezen jullie voor een lang of kort ontwikkeltraject? Waarom?
- Kiezen jullie voor een traject met een strakke planning of wordt het een organisch traject? Waarom?
- Kiezen jullie voor een traject met veel flexibiliteit om aanpassingen te doen en andere keuzes te maken of juist niet? Waarom?
- Kiezen jullie voor een kopgroep die het voorwerk doet, of gaat iedereen gelijk mee in de ontwikkeling? Waarom?
- Kiezen jullie voor een ontwikkeltraject dat top-down of bottom-up wordt ingezet? En wat betekent dit voor de communicatie, de betrokkenheid van collega’s en de besluitvorming?
- Hoe richten jullie de communicatie in? Hoe informeren jullie collega’s? En op welke manier vindt kennisuitwisseling plaats?
- Op welke manier gaan jullie tussentijds evalueren, zowel op inhoud als op proces?
- Hoe gaan jullie meten of de resultaten zijn behaald? Hoe maken jullie inzichtelijk hoe het proces is verlopen?
Tools en instrumenten
In deze fase kunnen jullie de volgende tools inzetten:
- Met het stappenplan communicatiestrategie krijg je inzicht hoe je iedereen meeneemt in jullie ontwikkeling en welke communicatiemiddelen je hiervoor in kunt zetten
- Wat is jullie visie op veranderen? De kleurentest (via TwynstraGudde) biedt een handvat om vanuit verschillende perspectieven naar de ontwikkeling te kijken, om zo weloverwogen een veranderaanpak te kiezen
Inspiratie
Laat je inspireren door praktijkvoorbeelden van andere scholen en door inzichten uit onderzoek:
- Praktijkvoorbeeld: Van een strakke jaarplanning naar een pilot formatief handelen
- Praktijkvoorbeeld: Stichtse Vrije School: ‘Durf je PTA een eigen invulling te geven’
- Praktijkvoorbeeld: Leerdoelgerichte rubrics helpen leerlingen groeien
- Praktijkvoorbeeld: Leerlingen zoeken de uitdaging op
- Praktijkvoorbeeld: Het Ontwikkelplan, in 6 stappen van ambitie naar actie
- Praktijkvoorbeeld: Met succes ontwikkelen? Uit onderzoek blijkt: draagvlak, eigenaarschap en leiderschap maken het verschil
- Praktijkvoorbeeld: Hoe visitaties bevestiging, inspiratie en steun bieden bij Fricolore
- Praktijkvoorbeeld: Formatief werken, al vijf jaar de focus van onderwijsontwikkeling op het Hooghuis in Heesch
Checklist
Hebben jullie deze fase doorlopen? Bekijk de checklist en ga na of jullie aan alle onderdelen hebben voldaan.
Jullie hebben een strategie geformuleerd waarin in ieder geval staat geformuleerd:
- Hoe jullie gaan communiceren met alle betrokken doelgroepen
- Hoe de besluitvorming precies loopt
- Hoeveel en welke mensen en middelen jullie nodig hebben voor de ontwikkeling
- Hoeveel tijd jullie hebben voor het ontwikkelproces
- Hoeveel en welke middelen jullie nodig hebben
- Hoe jullie (tussentijds) gaan evalueren, op inhoud en op proces
- Hoe de strategie aansluit bij jullie ambitie, beginsituatie en schoolcontext
Reflectie
Maak tijd voor een korte evaluatie, voordat jullie door gaan naar een volgende fase. Bespreek de volgende vragen:
- Hoe is het bepalen van de strategie gegaan? Wat ging goed? Wat kan beter?
- Welke leerpunten van het proces nemen jullie mee naar de volgende fase? Wat willen jullie behouden? Wat willen jullie verbeteren?
- Hebben jullie collega’s voldoende op de hoogte gehouden van de stand van zaken en de vervolgstappen in het ontwikkelproces?
- Zitten jullie nog op de juiste weg of moeten er zaken bijgesteld worden?
- Hebben jullie een plan en planning voor de volgende fase?
Ambitie vaststellen
In deze fase bepalen jullie als schoolleiding, vaksectie of werkgroep waar jullie op korte en lange termijn naartoe willen, afgestemd op de onderwijsvisie en context van de school.

Beginsituatie analyseren
Om naar de nieuwe situatie toe kunnen bewegen, moeten jullie weten waar jullie nu staan ten opzichte van de ambitie. Breng in kaart wat jullie beginsituatie is; wat goed gaat…

Schoolcontext vaststellen
Om te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om te weten hoe de context van de school eruit ziet. Hoe zit de organisatie in elkaar? En hoe worden beslissingen bijvoorbeeld genomen?

Stappenplan maken
Op basis van de ontwikkelstrategie kunnen jullie het stappenplan maken. In dit plan formuleren jullie de concrete resultaten die jullie willen bereiken, inclusief acties en rollen.

Uitvoeren in de praktijk
Tijdens het ontwikkelproces is het belangrijk om alert te blijven op vorderingen die worden gemaakt en op betrokkenheid binnen de school. Hebben jullie nog hetzelfde doel voor ogen?

Evalueren en vervolgstappen bepalen
Evaluatie en borging zijn belangrijke onderdelen van onderwijsontwikkeling. Evalueer, onderzoek of jullie doel is bereikt en ga na wat de genomen stappen hebben opgeleverd.
